Direct naar paginainhoud

Short Stirling

Tijdens de drooglegging van de provincie Flevoland zijn verschillende militaire vliegtuigwrakken gevonden. Ook liggen er een aantal wrakken op Almeers grondgebied in het Gooimeer en IJmeer. Het zijn allemaal militaire vliegtuigen die in de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) en de Koude Oorlog (1945-1991) zijn neergestort.

Almere is een jonge stad, maar ook hier heeft de Tweede Wereldoorlog zijn sporen achtergelaten. Het IJsselmeer dat hier toen lag, was belangrijk voor de geallieerden voor de vliegroutes naar het Ruhrgebied. Op de terugweg van hun bombardementen in Duitsland kozen de piloten er vaak voor om over het IJsselmeer te vliegen. Dat vergrootte de overlevingskansen als het vliegtuig zou neerstorten.

Tentoonstelling Short Stirling in Erfgoedhuis

In 2008 zijn in het Markermeer resten gevonden van een bommenwerper uit de Tweede Wereldoorlog. Er volgt een zoektocht: welk (type) vliegtuig ligt hier in Almeerse wateren en wie waren er aan boord geweest? Een Britse Short Stirling, is de conclusie van de Stichting ARG, die hier uitgebreid onderzoek naar doet.

In 2020 is het toestel geborgen in het kader van het Nationaal Programma berging vliegtuigwrakken met vermiste vliegers. Bij de berging is het vliegtuig officieel geïdentificeerd als de nooit teruggevonden Short Stirling BK716. De identificatie van het toestel brengt meer duidelijkheid over de vermiste bemanning.

De tentoonstelling Vliegen voor de vrijheid vertelt het verhaal van de BK716. Bekijk in de tentoonstelling onder andere de resten van het vliegtuig die uit het water zijn gehaald bij deze bijzondere berging. Zij dragen de herinneringen aan de levens van de 7 Britse en Canadese jongens die hun leven gaven voor onze vrijheid.

Wanneer: 19 oktober 2021 t/m 31 maart 2022  
Locatie: Erfgoedhuis Almere, Baltimoreplein 112, 1334 KA Almere

Short Stirling film (Nederlands ondertiteld)

Engelse bommenwerper in Markermeer

Een aantal jaar geleden is in het Markermeer, noordwestelijk van het gemaal De Blocq van Kuffeler, een vliegtuigwrak gevonden. Het gaat om de Short Stirling BK716. Dit is een Engelse bommenwerper die in de Tweede Wereldoorlog vloog bij de bombardementen op Duitse steden. 

De vondst van de Short Stirling

Toevallig haalde de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) in 2008 een deel van de aandrijfmotor van het landingsgestel van de Short Stirling omhoog uit het Markermeer. De stichting Aircraft Recovery Group 1940-1945 dacht eerst dat het om de BK710 gaat. In 2019 bleek uit nieuw onderzoek dat het de BK716 was. Dit is later tijdens de berging door Defensie bevestigd. In dit vliegtuig zaten zeven bemanningsleden. Tijdens de eerste week van de berging was een motorblok gevonden. Het registratienummer op dit onderdeel bevestigde dat het om de BK716 gaat.

De BK716 stortte in de nacht van 29 op 30 maart 1943 neer op de terugweg van een aanval op Berlijn. Op de terugweg naar haar thuisbasis Downham Market in Norfolk is het vliegtuig neergeschoten door een Duitse nachtjager. 

De crew van de BK716 bestond uit Engelse en Canadese bemanningsleden:

  • Sgt Charles Armstrong Bell - 29 - RAF
  • F/O John Michael Campbell - 30 - RAF
  • F/O Harry Gregory Farrington - 24 - RCAF
  • F/O John Frederick Harris - 29 - RAF
  • Sgt Ronald Kennedy - 22 - RAF
  • F/Sgt John Francis James McCaw - 20 - RCAF
  • Sgt Leonard Richard James Shrubsall - 30 - RAF

De berging van de Short Stirling

Op 31 augustus 2020 startte de berging van de Short Stirling. Op 9 oktober 2020 werd de berging officieel afgerond. De gemeente deed dit samen met enkele partners. Defensie zorgde voor de berging en heeft de  identificatie van de stoffelijke resten uitgevoerd. Met hulp van Leemans Speciaalwerken haalde Defensie wrakstukken naar boven en maakte ze schoon. Daarna haalden de bergers de stoffelijke resten, persoonlijke bezittingen, vliegtuigonderdelen, delen van munitie en militaire uitrustingsstukken eruit. De wrakdelen zijn door de Bergingsdienst van de Koninklijke Luchtmacht meegenomen naar de basis in Woensdrecht. De stoffelijke resten, eventuele uitrustingsstukken en persoonlijke bezittingen zijn door de Bergings- en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht (BIDKL) meegenomen naar hun laboratorium in Soesterberg voor verder onderzoek. De resultaten van dit onderzoek zijn overhandigd aan het Britse Ministerie van Defensie. Na goedkeuring van de bevindingen zal het Britse Ministerie van Defensie de voorbereidingen voor een herbegrafenisceremonie starten. Het proces van herbegraven kan enige tijd duren.

Waarom hebben we de Short Stirling geborgen?

Het college van burgemeester en wethouders en de Almeerse gemeenteraad wilden het vliegtuigwrak bergen. Nabestaanden hebben gevraagd om de stoffelijke resten van hun familieleden te bergen om zo een laatste rustplaats te krijgen. Het college en de raad steunden dit. De bemanningsleden hebben de ultieme prijs betaald, zodat wij ook vandaag de dag nog in vrijheid kunnen leven. Bovendien kunnen de nabestaanden zo waardig afscheid nemen van hun overleden dierbaren.

Nationaal programma berging vliegtuigwrakken

Deze berging maakt deel uit van het Nationaal Programma berging vliegtuigwrakken. Gemeente Almere is opdrachtgever. De berging werd uitgevoerd door het ministerie van Defensie met assistentie van gespecialiseerd aannemersbedrijf Leemans Speciaalwerken. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) ondersteunen de gemeente bij de berging met geld en advies.

Het Nationaal Programma berging vliegtuigwrakken startte in 2018 en zorgt voor de berging van ruim 30 vliegtuigwrakken van diverse nationaliteiten waarbij het aantreffen van stoffelijke resten van vermiste vliegers kansrijk is. Met dit programma is gestart om aan de lang gekoesterde wens van nabestaanden tegemoet te komen om hun vermiste familieleden een graf te kunnen geven en om zekerheid te krijgen over hun lot. Ook Nederlandse burgers spannen zich vaak voor een dergelijke berging in. In 2020 vierde Nederland 75 jaar bevrijding, waarbij de bergingen een betekenisvol gebaar zijn. 

75 jaar bevrijding

In de jaren 2019 en 2020 vierden wij 75 jaar bevrijding. Onze rechten en vrijheden zijn niet vrijblijvend, daar moeten we altijd hard aan blijven werken. Daarom staat verbinding centraal bij de herdenking en viering van 75 jaar bevrijding en vrijheid. Het verhaal over de bemanningsleden van de Short Stirling BK716 hoort hierbij. De bemanningsleden hebben gestreden voor onze vrijheid en daar uiteindelijk de ultieme prijs voor betaald. Vrijheid waar wij elke dag nog dankbaar voor zijn.

Kunstwerk Short Stirling

Ter nagedachtenis aan de bemanningsleden van de BK716 vond de gemeente Almere het waardevol om een kunstwerk te laten maken. Eind 2019 is daarom een oproep gedaan aan kunstenaars om met ideeën te komen. Een jury – bestaande uit Hilde van Garderen (wethouder Cultuur), Johan Graas (voorzitter Aircraft Recovery Group), Heleen Visser (voorzitter bestuur stichting Bos der Onverzettelijken), Dick de Jager (beleidsadviseur archeologie gemeente Almere) en scholieren Anastasia, Mika en Ximon - heeft uit een selectie van de ingediende plannen een keuze gemaakt. Hun keuze is gevallen op Laura O’Neill en haar ontwerp Rise. Het kunstwerk werd in oktober 2021 op het herdenkingsveld in het Bos der Onverzettelijken geplaatst. Van het kunstwerk zijn miniaturen gemaakt. Deze zijn opgestuurd naar de nabestaanden van de omgekomen bemanningsleden. Lees verder over het kunstwerk Short Stirling.

Kinderboek ‘De nacht van de Stirling’

In oktober 2020 is het kinderboek 'De nacht van de Stirling' verschenen. Het is geschreven voor basisschoolleerlingen van groep 7/8 en werd door wethouder Hilde van Garderen aan Almeerse leerlingen uitgereikt. Het boek is beschikbaar gesteld aan alle Flevolandse scholen. Ook is een Engelse vertaling van het boek gemaakt.

Het boek gaat over vier personages die in één nacht op verschillende manieren te maken krijgen met de luchtoorlog. Het is een fictief verhaal en beschrijft dus niet daadwerkelijk de laatste vlucht van de Short Stirling BK716. Archeoloog en schrijver Evert van Ginkel: "We hebben al snel gekozen voor verschillende perspectieven, dat het dus niet alleen het verhaal van die bommenwerper zou worden. Want het probleem daarmee is; die mensen hebben het nooit na kunnen vertellen."

Partners

  • Ministerie van Defensie
  • Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties / Nationaal programma berging vliegtuigwrakken
  • Provincie Flevoland
  • Leemans Speciaalwerken 
  • Batavialand
  • Stichting Aircraft Recovery Group
  • Flevo-Landschap
  • Bos der Onverzettelijken
  • Moondocs
Illustratie Almere skyline
Jouw mening